PvdA-GroenLinks op stage: zelfstandig wonen dankzij thuisbegeleiding

Maandagochtend 24 februari bezochten Toine van de Ven en Ton van der Vossen thuiszorgorganisatie Vivent. Om zelf te zien wat de extra taken die naar de gemeente komen per 2015 inhouden. Daarom liepen ze een dagdeel mee bij de begeleiding bij mensen thuis.

Nieuwe WMO-taken
Vanaf 1 januari 2015 krijgen de gemeente nieuwe taken op het gebied van zorg. Dat gaat dan onder andere over huishoudelijke hulp, cliëntondersteuning, ondersteuning bij psychiatrische problemen en individuele en collectieve begeleiding (o.a. dagbesteding). Deze extra taken gaan gepaard met flinke bezuinigingen. Zo wordt er op de huishoudelijke hulp zelfs 40% gekort. Gemeenten staan daarom voor een opgave om de zorg kwalitatief goed, maar ook goedkoper te organiseren.

Mensen zelfstandig laten zijn met ondersteuning
Tijdens de stage spraken we met Patricia Oomen en Riet van Humbeeck, beiden werkzaam in de Gespecialiseerde Thuis Begeleiding (GTB). Dit is hulp aan huis om mensen te ondersteunen in het dagelijks leven. Deze hulp wordt ingezet bij tal van soorten (tijdelijke) problemen. Voorbeelden hiervan zijn kwetsbare ouderen, zorgmijders, opvoedingsvraagstukken, psychische moeilijkheden etc. Het doel van de hulpverlening is om bij mensen die de regie over het leven (dreigen te) verliezen, hulp te bieden.

In elk geval kijken wat nodig is
De veelvoud aan gevallen waarin GTB kan worden ingezet, maakt het moeilijk het handelen vast te leggen in protocollen. Elke situatie vraagt maatwerk, maar vooral ook eerst het winnen van het vertrouwen van de cliënten. De geïndiceerde uren die wekelijks mogen worden geboden (en worden vergoed) zijn daarbij een leidraad, maar er moet vooral worden gekeken of die uren ook echt nodig zijn. Ook de tijdstippen van de geboden zorg kan sterk verschillen, afhankelijk van het moment dat de hulp nodig is.

Kwetsbare groepen ondersteunen
De mensen waar GTB wordt ingezet zijn vaak kwetsbare groepen. Mensen met een beperkt sociaal netwerk, verslavingsgevoelig of zorgvragen die specifieke deskundigheid vragen. Deze ondersteuning kan tijdelijk zijn, waarna mensen zelfstandig of met andere (goedkopere) ondersteuning zich kunnen redden. Maar soms ook langdurig, om een terugval te voorkomen. Het gaat vaak om kleine stapjes om het leven te ordenen. De verantwoordelijkheid ligt daarbij (gestuurd door de hulpverlener) bij de cliënt.

Minder administratie = meer zorg
Alle tijd die moet worden ingezet om administratieve werkzaamheden te doen, gaat ten kostte van het daadwerkelijk bieden van zorg. Daarom heet Vivent dit grotendeels geautomatiseerd. Bij binnenkomst wordt er een pasje gescand met de telefoon om in te checken en bij vertrek uitgecheckt. De gemaakte uren van de professional zijn daarmee direct vastgelegd. Hiermee wordt papierwerk beperkt. De geleverde diensten of afspraken, worden nog wel zelf genoteerd in een map per cliënt.

Meekijken in de praktijk
Na een uitgebreide uitleg over de werkzaamheden en de veranderingen in de zorg, zijn we beide mee op bezoek gegaan. Toine is mee geweest naar een huishouden in Vught, waar ondersteuning werd geboden bij structuren van het huishouden, de financiële administratie en zorg. Daarbij was het winnen van vertrouwen erg belangrijk. Hulp uit het eigen netwerk heeft eerder geresulteerd in grote schulden vanwege verkeerd ingevulde formulieren. Maar inmiddels is de administratie op orde, de schulden afbetaald en wordt ook hulp van een vrijwilliger weer geaccepteerd. Toch geven meneer en mevrouw aan niet te weten hoe ze het zouden moeten rooien zonder de paar uur hulp per week.
Ton is in Boxtel geweest naar een gezin waarbij opvoedingsondersteuning wordt geboden. Ook hier: eerst vertrouwen winnen van een vader die een autistische beperking heeft, een moeder die lastig in staat is haar eigen wereld te organiseren en die beiden de zorgt hebben over een tweeling van 6 maanden oud. Ook dezer mensen geven aan niet te weten hoe verder te gaan zonder de hulp. Het gaat hier om anderhalf uur hulp in de week waarmee mensen geholpen worden hun leven op de rit te krijgen en te houden.

Maar welk effect hebben de bezuinigingen?
Het beeld van deze stage is dat de hulpverlening voor de cliënten behoorlijk onmisbaar is om zelfstandig te kunnen wonen en leven. De werkzaamheden sluiten aan bij het standpunt van PvdA-GroenLinks dat we iedereen in onze samenleving de handvatten moeten geven om mee te kunnen doen. De vraag is dan wel wat voor effect eventuele bezuinigingen hebben. Zijn er slimmere oplossingen of meer kansen voor preventie? Bij de GTB lijkt daar weinig ruimte voor te zijn, omdat het gaat om gevallen waarbij het sociale netwerk ontbreekt dan wel vervreemd is. Wel werd aangegeven, dat vroegtijdig signaleren en interveniëren belangrijk is. Dan zou met een korter en intensieve begeleiding kunnen worden voorkomen dat later langdurige, duurdere begeleiding noodzakelijk wordt.

Toine van de Ven en Ton van der Vossen