De Speeldoos: ‘It takes two to tango’

Het besluit van de zomer door een unanieme gemeenteraad om de accommodatiesubsidie voor de Speeldoos van ruim € 350.000 over te dragen aan de verenigingen die gebruik maken van ons theater heeft tot vele reacties geleid in het Klaverblad en het Brabants Dagblad. Daarbij werden soms grote woorden gebruikt richting de gemeenteraad. Ook hebben jongeren die muziek maken, aan dans doen bij Stars on Stage en cultuurbeoefenaren van een aantal verenigingen duidelijk gemaakt in hun demonstratie op 11 oktober jl. dat zij willen dat er een goede locatie moet blijven in Vught voor hun culturele ontplooiing en dat wat hen betreft de Speeldoos open moet blijven. Ik vond het – ondanks de treurige aanleiding – hartverwarmend te zien dat jongeren en ouderen opkomen voor goede faciliteiten voor kunst en cultuur. Elk nadeel heeft zo af en toe ook zijn voordelen…

Nieuwbakken raadslid
Als nieuwbakken raadslid dat zich in meerdere opzichten actief en politiek bezighoudt met cultuur heb ik me de afgelopen maanden goed verdiept in dit lijvige dossier. Graag verantwoord ik me hier over de standpunten en acties van onze fractie in dit lastige dossier.
Het conflict speelt al veel langer dan het faillissement van MIK waar directie en bestuur van de Speeldoos zo het accent op leggen. In 2004 heeft de gemeenteraad besloten dat de subsidie aan de Speeldoos alleen aan amateurkunst mocht worden besteed. De Speeldoos heeft dat besluit tot aan de hoogste rechtsinstantie aangevochten maar verloren. Ook in het programma van PvdA-GroenLinks is opgenomen dat gemeentelijke subsidie alleen aan amateurkunst mag worden besteed. Wat mij betreft wil dat niet zeggen dat er geen voorstellingen passend bij de Vughtse schaal van professionele artiesten zouden mogen zijn in Vught zoals die gehouden worden. Maar dat werkt alleen wanneer er in alle vertrouwen een relatie is opgebouwd waarin bestuur en directie verantwoording afleggen over de besteding van de collectieve middelen die de raad namens de inwoners verstrekt.

Vertrouwen
Als er iets blijkt uit het dossier dan is het dat met de huidige samenstelling van bestuur en directie dit vertrouwen er -ondanks diverse ‘laatste kansen’ en de inzet van de burgemeester- niet is gekomen tussen met name bestuursvoorzitter en directie enerzijds en vele wethouders van diverse partijen en ambtenaren anderzijds. Dat is de treurig stemmende conclusie na het doornemen van een dossier van meer dan 150 pagina’s dat alle raadsleden in mei jl. hebben gekregen. Een dossier dat slechts betrekking heeft op de korte periode vanaf 6 december 2017 (!), waarin het voltallige Speeldoos-bestuur en het voltallige College elkaar plechtig beloofden een streep onder het verleden te zetten en onder leiding van de burgemeester helder te krijgen dat er geen subsidie naar professionele opvoeringen gaat.

Ik ga hier niet de hele historie uit de doeken doen, maar verwijs voor de periode daaraan voorafgaand (2008-2016) naar het onderzoek van Berenschot en dan vooral de conclusie op pag. 8 over de “ernstig verstoorde relatie”. Dit onderzoek lees je hier: Onderzoek Theater de Speeldoos 6 november 2017

Onvolledige informatie?
Om ook het verhaal van de Speeldoos te horen ben ik naar de seizoensopening geweest en op 1 oktober jl. naar de voorlichtingsavond die voorzitter en directeur hielden voor de verenigingen. Op de vraag vanuit de zaal wat bestuur en directie ervan dachten dat de voltallige gemeenteraad dit besluit had genomen, werd gesteld dat de raad niet over het volledige dossier zou beschikken. Direct na afloop en ook na een herhaald verzoek via de email de volgende dag heb ik als raadslid geen enkel stuk gekregen van voorzitter en/of directeur, maar slechts een verwijzing dat die in de toekomst wellicht nog eens zou komen. Dat maakt je verhaal niet sterk. Het is maar een detail in een lange geschiedenis, maar zo zou ik er uit het dossier nog wel meer kunnen aangeven. Zo is daar het verhaal op die avond (herhaald op de Avulo) van het vermeende oordeel van de huisaccountant van de gemeente over de presentatie van de cijfers door de Speeldoos. Dat blijkt uit de stukken geen oordeel te zijn van het accountantsbureau maar een opmerking in een offerteaanvraag van de Speeldoos zelf waarin het bureau expliciet aangeeft de stukken van de Speeldoos “niet bestudeerd en/of gecontroleerd te hebben”. Vervolgens wordt aan het bestuur van de Speeldoos geadviseerd om een onafhankelijk deskundige te laten vaststellen in hoeverre de aangeleverde verantwoording van de Speeldoos voldoet aan de voorwaarden. Het weglaten van dergelijke zinnen in een voorlichting aan de verenigingen is symptomatisch voor het ontstaan van de vertrouwensbreuk met het College.

De Verenigingen de Sleutel?
Op 1 oktober heb ik ook de zorgen van de verenigingen gehoord. Zorgen die onze fractie en ik delen! Uiteraard zorgen over een mogelijke sluiting door het bestuur die al werd aangekondigd; ook wanneer de volledige subsidie via de verenigingen zou gaan lopen. Hoezo vertrouwen in de huurders, dacht ik toen. De voorzitter van het bestuur gaf ruiterlijk toe dat als zijn persoon een belemmering vormde in de gesprekken hij zijn functie graag ter beschikking zou gaan stellen.
Ook werd die avond geuit dat de penningmeesters van de culturele verenigingen niet zitten te wachten op extra werk bij een ingewikkelde verantwoording van forse sommen geld voor accommodatiehuur bij de Speeldoos. Dat zijn reële zorgen die ook voor de PvdA-GroenLinks fractie vragen om een adequaat antwoord en een slimme oplossing. Wij willen daar als fractie actief over meedenken de komende maanden om te zorgen dat de subsidie vanaf 1 juli 2019 ook goed besteed kan worden door de verenigingen. Die daarbij – zo heb ik althans op die avond begrepen- een voorkeur hebben voor de Speeldoos.
De Speeldoos is een gebouw met historie in de Vughtse samenleving. Een gebouw dat meer is dan een juridisch eigendom van een bestuur.

‘It takes two to tango’!
Dit langlopende dossier -waarin vorige Colleges de nodige steken hebben laten vallen- is op het bordje van onze wethouder terecht gekomen. Hij verantwoordt op heldere wijze zijn handelen in zijn blog  “Ben ik nu een Judas ?!” en geeft daarin ook zijn commitment om al het mogelijke te doen de Speeldoos open te houden voor de verenigingen vanaf 1 juli 2019. En anders in ieder geval te zorgen voor een adequate oplossing als het bestuur onverhoopt anders beslist vanuit hun juridische positie.

Als gemeenteraad en fractie controleren wij het College en gaan we niet over de governance van zelfstandige stichtingen en verenigingen. Dat is maar goed ook weet ik uit eigen ervaring. De gemeente heeft -als schaduwzijde daarvan- alleen maar hele botte instrumenten (het stopzetten van een subsidie) om na allerlei andere pogingen duidelijk te maken dat er iets moet veranderen in de relatie met een subsidieontvanger.

Een bekende uitspraak zegt: ‘It takes two to tango’. Wellicht dat na de pauze in de voorstelling andere hoofdrolspelers aan de kant van de Speeldoos eens de kans moeten krijgen om deze trage, tragische tango toch tot een goed einde te brengen. Als dat het hoger belang zou dienen van de talloze activiteiten die de Vughtse verenigingen en organisaties op cultureel gebied uitvoeren, dan heeft de cultuuroptocht in Vught toch een ommekeer betekend.

Wordt vervolgd.

Lucas Middelhoff