Op maandag 28 september hield de fractie van PvdA-GroenLinks een thema-avond onder de titel: Let’s talk about tech. Dertig geïnteresseerden hadden de moeite genomen om in De Keizer in Helvoirt te luisteren naar twee inleidingen waarbij ruim gelegenheid was voor discussie en vragen. Het leverde precies op wat de fractie met deze avond beoogde: meer bekendheid bij en betrokkenheid van burgers en gemeente bij de wijze waarop je vanuit volksgezondheid-optiek met elektromagnetische straling om moet gaan thuis en in de openbare ruimte.
Waar zijn de overheidsnormen voor straling op gebaseerd?
Door Anouk de Bont van de stichting Let’s talk about tech werd een inleiding gehouden waarin onder meer duidelijk werd dat de overheid voor de vraag onder welke stralingsnormen de telecomindustrie moet blijven in de openbare ruimte, uitgaat van normen die in 1998 zijn opgesteld en die uitsluitend zijn gebaseerd op de thermische opwarming van water met 1 graad Celsius met daaronder een veiligheidsmarge. De breed gedragen roep van wetenschappers om ook de effecten op de biologische systemen in het lichaam mee te nemen zijn in Nederland nog steeds niet verwerkt en worden ook niet meegenomen in een nieuwe veiligheidsmarge. De Bont gaf aan dat in diverse landen in Europa veel lagere Volt per meter waarden als norm worden gehanteerd. Ook zijn er inmiddels diverse steden (zoals Brussel, Grenoble) die een veel lagere norm (willen) gaan hanteren en een moratorium afkondigen op de uitrol van 5G in hun stad. Voor veel bezoekers van de avond was dit nieuwe informatie.
Verschillen tussen mensen?
De Bont gaf aan dat op basis van gegevens van artsen er een schatting is dat ongeveer 5% van de bevolking meer gevoelig is voor de invloed van elektromagnetische straling dan anderen. Daarbij kan de vergelijking getrokken worden met de problematiek van fijnstof in de lucht en mensen met astma die ook bij de huidige Fijnstofnormen daar meer last van hebben. Marieke van Ballegooij, expert op dit gebied vanuit de GGD Hart van Brabant, gaf diverse malen op de avond aan hoe de GGD tegen dit onderwerp aankijkt. Zij vertelde dat de GGD voor deze groep bijzondere aandacht heeft ongeacht of het nu wel of niet wetenschappelijk aangetoond kan worden of de oorzaak van hun klachten direct het gevolg is van straling. De Bont liet zien dat de impact van straling In de schedel bij kinderen veel dieper doordringt waarbij van Ballegooij aangaf dat dit klopt maar dat niet wetenschappelijk is aangetoond dat bij de normen van nu een schadelijk effect heeft.
Recent uitvoerig advies van de Gezondheidsraad
Lucas Middelhoff gaf een overzicht van de conclusies en aanbevelingen van de Gezondheidsraad. Deze heeft op verzoek van de Tweede Kamer op 2 september een uitvoerig advies uitgebracht. Een van de conclusies is dat er geen voldoende wetenschappelijk bewijs is voor een directe relatie tussen gezondheidsproblemen, maar dat er nader onderzoek nodig is voor mogelijke relaties met kanker, vruchtbaarheid en zwangerschap. In 2022 komt er een groot onderzoek uit met lange termijn resultaten en epidemiologische resultaten waar het wachten op is.
Uitrol hoogste frequentie 5G wordt aangehouden
De overheid heeft in de zomer 2020 de laagste frequentie geveild van 5G (700 MGz) die inmiddels in de masten in Vught ook is geïnstalleerd zoals Middelhoff liet zien. De gezondheidsraad constateert in haar rapport dat voor de hoogste frequentie (26000 MHz) die in 2024 in gebruik genomen zou moeten worden geen enkel onderzoek is gedaan over mogelijke schadelijkheid. Zij adviseert de Tweede kamer dan ook om die uitrol van 5G frequentie te stoppen totdat onderzoek aantoont dat er geen schadelijkheid is beneden de vast te stellen normen.
Voorzorgprincipe
Het laatste advies van de Gezondheidsraad geeft aan dat men de overheid aanraadt om ook onder de (hoge) normen zoals die in Nederland gelden het voorzorgprincipe toe te passen omdat wetenschappelijk gezien voor veel ziekten ook niet is uit te sluiten dat dit op de langere termijn schadelijk zou kunnen zijn. Zeker voor 5G zijn er zoals eerder gesteld nog onvoldoende of zelfs geen onderzoeksdata.
Problematiek is breder dan 5G
In de levendige discussie die plaatsvond die avond met kritische vragen of nu wel kon worden aangetoond of straling in de openbare ruimte schadelijk is onder de normen, werd ook geconstateerd dat het vraagstuk breder is dan alleen de uitrol van 5G de komende jaren. Vanuit de zaal werd opgemerkt dat de waarden van straling thuis met WiFi gebruik en diverse mobiele telefoons in de directe nabijheid van het lichaam vaak veel hogere waarden kan bereiken dan de normering in de openbare ruimte. Voorlichting aan burgers en scholen en bedrijven is dan ook een relevant thema omdat veel mensen niet bekend zijn met het feit dat er maximale waarden zijn waarboven de overheid adviseert apparaten niet te gebruiken. Zo heeft elke mobiele telefoon een SAR waarde die aangeeft of er meer of minder straling van af komt. Maar weinig mensen weten dat en het is al helemaal geen thema bij de aanschaf als mensen daarover niet geïnformeerd worden. Daar zou ook een opdracht liggen voor het bedrijfsleven. Ook zijn veel burgers niet op de hoogte van WiFi-apparaten die veel minder straling afgeven doordat ze bijvoorbeeld alleen aan gaan staan als ze bevraagd worden.
Afsluiting Toine van de Ven
De avond werd afgesloten door Toine van de Ven die als lijsttrekker van PvdA-GroenLinks voor de verkiezingen van november a.s. aangaf dat PvdA-GroenLinks het voorzorgsprincipe in een nieuw Antennebeleid van de Gemeente Vught wil gaan opnemen. Dat heeft de partij deze zomer in het Verkiezingsprogramma opgenomen. Er is nog veel onduidelijk zo gaf hij aan en het betreft een ingewikkelde en vaak technische discussie waardoor het lastig is om er een mening over te vormen. Maar dat laat onverlet dat we wel op een transparante en open wijze burgers moeten betrekken en informeren over hoe we in de openbare ruimte maar ook op scholen en thuis veilig om kunnen gaan met een draadloze technologie die ons ook veel gemak en plezier brengt.
Lucas Middelhoff
